DeFi, hay "Tài chính phi tập trung (Decentralized Finance)", có hai yếu tố cốt lõi, một là stablecoin với đại diện là Bitcoin và Ethereum, hai là các hợp đồng thông minh cho phép giao dịch, vay mượn và đầu tư. Bản chất của DeFi là một không gian mở và không được kiểm soát, thường không có cách thức tối ưu nào để thu hồi tiền hoặc buộc những người làm sai phạm phải chịu trách nhiệm. Chúng ta chỉ có thể cố gắng giảm thiểu đến mức tối đa nhất khả năng bị lừa đảo bằng cách nhận định các dấu hiệu lừa đảo.
Đối với phần lớn các dự án tài sản kỹ thuật số, có thể không có bất kỳ sự đổi mới nào liên quan. Do đó, khi đánh giá một dự án, người ta có thể xem xét liệu nó có mang lại những ý tưởng mới và có tính sáng tạo hay không. Liệu nó có một lợi thế hơn đối thủ cạnh tranh của nó? Dự án có chứa một đề xuất giá trị duy nhất? Những câu hỏi này đơn giản nhưng có thể giúp phân biệt các dự án hợp pháp với các dự án lừa đảo.
-
Các lập trình viên có một lợi thế cố hữu trong việc đánh giá giá trị của các dự án. Nếu những người khác quan tâm đến dự án, họ có thể tự xem lại mã nguồn để xác định xem liệu dự án có bất kỳ dấu hiệu lừa đảo nào không.
-
Ngoài ra, bạn cũng có thể nghiên cứu các hoạt động phát triển của dự án. Các nhà phát triển có liên tục cập nhật mã nguồn không? Mặc dù mã nguồn có thể bị làm giả nhưng nó vẫn có thể phản ánh mục đích của nhà phát triển, có thể được sử dụng để đánh giá liệu họ có thực sự thực hiện việc nghiên cứu và phát triển hay chỉ cố gắng kiếm tiền nhanh chóng.
-
Hợp đồng thông minh (Smart contract) và DeFi phải được kiểm tra thường xuyên để đảm bảo tính bảo mật của mã nguồn. Mặc dù kiểm toán của bên thứ ba là một phần quan trọng trong quá trình phát triển hợp đồng thông minh, nhưng nhiều nhà phát triển vẫn triển khai mã nguồn mà không có bất kỳ kiểm toán nào, dẫn đến rủi ro khi sử dụng hợp đồng thông minh cho người dùng tăng lên đáng kể.
-
Cần lưu ý rằng phí kiểm toán tương đối cao. Các dự án chính thống thường có khả năng chịu chi phí kiểm toán, nhưng các dự án lừa đảo đương nhiên sẽ không trả chi phí này. Tuy nhiên, vượt qua kiểm toán không có nghĩa là an toàn tuyệt đối cho dự án. Kiểm toán là một phương tiện cần thiết nhưng không phải là giải pháp một lần. Người ta phải luôn nhận thức được những rủi ro khi gửi tiền vào hợp đồng thông minh.
Có những rủi ro tiềm ẩn đáng kể liên quan đến các nhóm dự án ẩn danh. Ngay cả khi chứng minh được rằng họ là một nhóm lừa đảo, rất khó để buộc họ phải chịu trách nhiệm. Các công cụ phân tích hoàn chỉnh trên chuỗi có thể giúp tránh lừa đảo và nếu có thể xác minh danh tính của người sáng lập thì dự án sẽ đáng tin cậy hơn. Tuy nhiên, các dự án do các đội ngũ ẩn danh điều hành không nhất định là dự án lừa đảo và nhiều dự án chính quy được vận hành bởi đội ngũ ẩn danh. Tuy nhiên, khi đánh giá rủi ro dự án, các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến các nhóm ẩn danh phải được xem xét. Có thể khó quy trách nhiệm cho những người sáng lập ẩn danh về hành vi bất hợp pháp.
-
Phân phối token là yếu tố quan trọng cần xem xét khi nghiên cứu các dự án DeFi. Các nhà phát triển vô đạo đức thường kiếm tiền bằng phương pháp thao túng giá token. Họ thực hiện được điều này bằng cách nắm giữ một số lượng lớn token. Sau đó, họ bán chúng trên thị trường khi giá tăng. Mặc dù một số người có thể nghĩ rằng nhóm sáng lập nắm giữ một lượng lớn token sẽ không gây rủi ro, nhưng điều đó có thể dẫn đến một loạt vấn đề.
-
Cũng cần phải xem xét các phương thức phát hành token. Có phải dự án đang tiến hành Presale độc quyền, cho phép những người trong cuộc tích lũy một lượng lớn token trước khi quảng cáo chúng trên phương tiện truyền thông xã hội? Các hoạt động ICO (Initial Coin Offering - Đợt phát hành coin lần đầu tiên) và IEO (Initial Exchange Offering - Đợt chào bán trên sàn lần đầu) được hỗ trợ bởi nền tảng trao đổi tiền điện tử không? Trong số các yếu tố tạo nên áp lực bán có yếu tố airdrop không?
-
Khai thác thanh khoản là một phương pháp mới để khởi chạy token DeFi. Điều này có nghĩa là người dùng khóa tài sản trong hợp đồng thông minh và nhận một phần token mới được đúc làm phần thưởng. Tuy nhiên, không nên bỏ qua những rủi ro của nó. Một số dự án đẩy trực tiếp tiền bị khóa vào nhóm thanh khoản, trong khi những dự án khác sử dụng các phương pháp khai thác phức tạp hơn hoặc tiến hành khai thác trước quy mô lớn.
-
Ngoài ra, Shitcoin mới thường được niêm yết đầu tiên trên các hệ thống Automated Market Maker (AMM), chẳng hạn như Uniswap hoặc Sushiswap. Ngay cả khi nhóm dự án đẩy thanh khoản mạnh vào các cặp giao dịch thị trường trong hệ thống AMM trong giai đoạn đầu, họ vẫn có thể rút token và bán chúng trên thị trường bất kỳ lúc nào sau đó. Điều này sẽ khiến giá token tụt giảm và gần như bằng không. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ sẽ gần như không có cơ hội bán các token mà họ đang nắm giữ.
-
Ngoài ra, chúng tôi khuyên bạn không nên cấp quyền không giới hạn cho hợp đồng thông minh. Việc cấp quyền không giới hạn để sử dụng tài sản được ủy quyền trên ví của bạn, thường rất nguy hiểm vì các hợp đồng thông minh độc hại có thể khai thác điều này để sử dụng tiền trong ví của bạn.
-
Cho dù tham gia khai thác thanh khoản hay trao đổi/giao dịch thông qua các giao thức phi tập trung, bạn sẽ gặp phải nhiều vụ lừa đảo DeFi khác nhau. Chúng tôi hy vọng rằng các hướng dẫn trên có thể giúp những người tham gia DeFi nhận định chính xác các dự án độc hại và tội phạm lừa đảo.